Selasa, 23 Oktober 2012

KERETA BASA


Kereta basa utawa jarwa dhosok yaiku negesi tembung kapirid saka wancahan wandane, utawa nguthak-athik tembunge supaya mathuk.
  1. Tuladha
anak
:
kabeh kekarepane kudu ana lan sarwa kepenak
bapak
:
bab apa-apa sarwa pepak (ngelmune lan pengalamane)
batur
:
ngembati (nindakake) pitutur
bocah
:
mangane kaya kebo, pegaweane ora kena dicacah
brekat
:
apa-apa brak-brek banjur diangkat
cangkir
:
nyancang pikir
cengkir
:
kencenging pikir
Desember
:
gedhe-gedhene sumber
dongeng
:
dipaido ya keneng (kenging)
garwa
:
sigarane nyawa
gedhang
:
digedeng yen bar madhang
gelas
:
yen tugel ora kena dilas
gerang
:
segere wis arang-arang
guru
:
digugu lan ditiru
Januari
:
hujan sehari-hari
jaka
:
apa sing dikarepake kepengin enggal tumeka
kaji
:
tekade mung siji
kathok
:
diangkat mbaka sitok
kodhok
:
teka-teka ndhodhok
kutang
:
sikute diutang
krikil
:
keri ing sikil
kuping
:
kaku tur njepiping
kupluk
:
kaku tur nyempluk
kursi
:
mungkur anggone ngisi
mantu
:
dieman-eman meksa metu
maratuwa
:
mara-mara bereng wis tuwa
piring
:
sepi yen miring
prawan
:
yen pepara(lunga) ing wayah awan
sepuh
:
sebdane ampuh
semah
:
isen-isenne umah
sirah
:
isine rah (getih)
siti
:
isi bulu bekti
sopir
:
yen ngaso padha mampir
sruwal
:
saru yen nganti uwal ( ucul)
tandur
:
olehe nata karo mundur
tapa
:
tatane kaya wong papa (ora duwe apa-apa)
tarub
:
ditata supaya katon murub
tebu
:
anteping kalbu
tuwa
:
ngenteni metune nyawa
wanita
:
wani ditata
wedang
:
ngawe-awe kadang
weteng
:
ruwet tur peteng

DASANAMA




Dasanama yaiku tembung pirang-pirang kang duwe teges siji utawa padha.
  1. Tuladha
anak
:
atmaja, putra, siwi, sunu, suta, yoga
angin
:
bajra, bayu, maruta, pawana, samirana, sindung riwut.
ati
:
driya, galih, manah, nala, kalbu, prana, tyas, wardaya.
awak
:
angga, badan, salira, sarira, raga.
bapak
:
bapa, sudarma, sudarmi, rama, yayah
banyu
:
her, warih, ranu, sindu, tirta, we, jala
bodho
:
blilu, dama, mudha, kumprung, koplo, jugul, pengung, punggung
bumi
:
bantala, bawana, buwana, basundara, jagad, mandhala, pratala, paratiwi, siti, kisma
buta
:
asura, danuja, denawa, ditya, diyu, raseksa, yaksa, wil
dalan
:
delanggung, enu, gili, lurung, marga, margana, sopana
dewa
:
apsara, apsari, bathara, dewata, sura, hyang, jawata, widadara
gajah
:
asti, dipa, dwipangga, dirada, esthi, liman
gawe
:
kardi, karya, karti, yasa
geni
:
agni, api, apyu, brama, dahana, pawaka
getih
:
ludira, marus, rah, rudira
gunung
:
aldaka, ancala, arga, ardi, giri, himawan, meru, parwata, prabata, wukir
ibu
:
biyang, biyung, indhung, puyengan, rena, umi, wibi
ireng
:
cemani, cemeng, jlitheng, kresna, langking
iwak
:
matsura, mina, ulam
jaran
:
aswa, kapal, kuda, turangga, undhakan, wajik
jeneng
:
asma, aran, jejuluk, rum-rum, wewangi, tetenger
kali
:
lepen, narmada
kaya
:
kadi, kadya, lir, mimba, pendah, pindha
keris
:
curiga, cudrik, katga, patrem
kethek
:
juris, kapi, palwaga, rewanda, wanara, wre
kreta
:
rata, ratangga, pedhati, wirnana, yana
kraton
:
dhatulaya, kedhaton, pura, puri
kuning
:
jenar, kapuranta, pita
lanang
:
jaler, jalu, kakung, priya
langit
:
akasa, antariksa, awang-awang, bomantara, dirgantara, gegana, jumantara, tawang, widik-widik, wiyati, wyat
lara
:
gerah, gering, roga, sakit
lintang
:
kartika, sasa, sasadara, sudama, taranggana, wintang
macan
:
sardula, sirna
manuk
:
kaga, kukila, paksi, peksi
mata
:
eksi, mripat, netra, paningal, soca
mati
:
antaka, ngemasi, lalis, lampus, layon, lena, murud, palastra, seda
mayit
:
bangke, jisim, kunarpa, kuwandha, sawa, wangke
misuwur
:
kajuwara, kaloka, kalok, kawardi, kawentar, kaonang-onang, kombul, kondhang, kongas, kontap
omah
:
graha, panti, wisma, yasa
padu
:
crah, congkrah, kerengan, padudon, sulaya
panah
:
astra, bana, jeparing, naraca, sara, warastra
pandita
:
ajar, dwija, dwijara, maharsi, resi, wiku, wipra, yogiswara
peni
:
apik, becik, edi, endah
perang
:
yuda, jurit, laga, pupuh, rana, branta yuda
pinter
:
guna, lebda, limpat, wasis, widagda, widura, wignya
ratu
:
aji, buminta, bumipala, dhatu, katong, naradipa, narpati, narendra, nareswara, nata, raja, sri, sribupati
rembulan
:
badra, candra, sasadara, sasangka, sasi, sitaresmi, sitengsu, wulan
sedih
:
dhuhkita, kingkin, rudhatin, rudhita, sungkawa, susah, tikbra, turidha, wigena
segara
:
ernawa, jalanidhi, jaladri, samudra, tasik
slamet
:
basuki, raharja, rahayu, swasta, yuwana, widada
srengenge
:
arka, aruna, bagaskara, bagaspati, baskara, diwangkara, pratangga, pratanggapati, pratanggakara, radhite, raditya, rawi, surya
ula
:
sarpa, sawer, naga, taksaka
wadon
:
dayinta, dyah, estri, juwita, kusuma, retna, rini, wanita, wanodya, gini, putri
weruh
:
anon, priksa, udani, upiksa, uninga, wikan, wrih
wicara
:
catur, gunem, ucap, uni
wong
:
jalma, jana, janma, manungsa, manus, nara